De VOC, de grootste handelsonderneming van de 17e eeuw. Een Nederlandse onderneming met connecties wereldwijd. Veel mensen hebben over de VOC gehoord maar weten vaak alleen de globale geschiedenis. Voor deze mensen en mensen die geïnteresseerd zijn in de VOC kun je hier terecht.
Schepen en handelsondernemingen waren er overal in die tijd. Spanje, Engeland, Frankrijk en ook Nederland. De Nederlandse handelsonderneming heette de VOC. De VOC werdt vrij snel groot en bekend, netwerken over heel de wereld en vooral in Azië. Toch had de VOC iets wat de andere Europese landen niet hadden. Want de VOC had meer succes dan welke andere overzeese handelsonderneming. Dit waren hun schepen. Dit brengt ons naar de vraag: “Waarom de VOC-schepen en groot succes?”.
Inhoudsopgave:
- Hoe herken je een VOC-schip?
- Wat deedt de VOC?
- Wat maakten de VOC zo beroemd?
- Type VOC-schepen.
Hoe herken je een VOC-schip?
Ongeacht de vele verschillender type schepen hebben alle schepen een gelijkenis. Naast dat de vlag van de VOC aan alle schepen in de lucht hing waren alle schepen gemaakt om bestendig te zijn tegen het Aziatische klimaat. Want Azië was de grootste “handelspartner” van de VOC.
Een VOC schip was in die tijd niet gemakkelijk te bouwen. Slechts 1 schip duurde 5 tot 8 maanden totdat het klaar voor varen was. De kosten van zo’n schip bedroeg (omgerekend naar nu) tussen de €90.000,- en €110.000,- ! Het schip kon dan voor 800 ton aan laadvermogen bezitten en een schip ging gemiddeld 15 jaar mee.
Wat deedt de VOC?
De VOC werd opgezet door ondernemers van Nederland om te ontdekken wat wij (de mens) nog niet wisten. In de hoop dat we andere beschavingen, land en opbrengsten vonden. Dit was succesvol want voordat de VOC werdt opgericht hebben ze een testvaart gedaan opzoek naar een ander land. Dit gebeurde in 1595. En met succes want in 1597 keerde het schip terug met informatie over Oost-Azië. Dit werdt de doorbraak voor de oprichting van de VOC. En in 1602 werdt de VOC opgericht door kooplieden van Zeeland en Holland.
De VOC wilde onderhandelen, althans in eerste instantie. Stribbelde volkeren tegen, dan werdt er geweld gebruikt. Door de ontdekking van Azië kreeg de VOC nieuwe grondstoffen bemachtigt. Denk aan koffie, nootmuskaat, suiker en kruidnagel. Hierdoor veranderde het leven in Nederland voorgoed. Op de markt werden deze producten aangeboden voor geen vriendelijk prijsje. Maar mensen kwam in rijen eropaf gestormd om deze vreemde producten te kopen. De VOC zorgde voor werk, handel en een grote groei in de economie. Ook het leven van de Hollanders sterk op het gebied van voedsel. Ze hadden nu de optie om andere gerechten te eten en andere recepten te maken.
Later ontdekte de VOC Afrika, en voornamelijk Zuid-Afrika waar Kaap de Goede Hoop stond. Dit werdt voor de VOC-bemanning hun rustpunt van en naar Azië. Later werden de bewoners in Afrika misbruikt. De VOC wilde steeds meer en eiste steeds meer, van producten to slaven. Mensen werden meegenomen naar Nederland en verkocht. Slaven noemen wij dit. Zij werden als taak gegeven de huishouden te doen van de rijke burgers. Maar ook koken en oppassen werd hen opgediend. De VOC bracht ons velen voordelen en ontdekkingen die ons ver vooruit hebben geholpen, maar helaas ook nadelen en slechte eigenschappen. Ze wisten vroeger niet beter. Op een gegeven moment kwam hier wel verandering in.
Wat maakten de VOC zo beroemd?
De VOC werd machtig door 3 punten: Economische macht in Azië, Economische macht in Nederland en Militaire macht.
Economische macht in Azië
Voordat de Europeanen in Azië arriveerden, waren er geen grootschalige handelaren op de markt actief. Vanwege de enorme schaal waarop de VOC en de Britse EIC konden handelen, waren zij in staat om de markt voor de goederen waar zij in handelden op te kopen. Hiermee beschermden ze zichzelf tegen de enorm fluctuerende prijzen, door het zeer veranderlijke vraag en aanbod.
Tegenwoordig is dit niet mogelijk sterker nog het is streng verboden om op deze manier een monopolie te spelen.
Economische macht in Nederland
In Nederland had de VOC het monopolie op de in- en verkoop van specerijen. Dit omdat er geen andere bedrijven waren die toestemming van de staat kregen om specerijen in te voeren. Om deze reden kon de VOC ook in Nederland de prijs in principe zelf bepalen.
In de jaren dat er meer specerijen uit Azië kwamen, legde de VOC voorraden aan, die ze gebruikten als er een jaar wat minder kwam. Hierdoor waren ze in staat om prijsschommelingen door vraag en aanbod zo veel mogelijk te beperken.
Militaire macht
Hoewel de VOC een indrukwekkende krijgsmacht had, zowel op land als op zee, waren zij niet uit op militaire overheersing van Azië. Ze gebruikten deze macht vooral om haar handelsvloot te beschermen tegen piraten, en om haar eigen gebieden te beschermen tegen concurrenten. De VOC beschouwde deze militaire macht als een noodzakelijk iets om de kosten te kunnen verkleinen.
Ook konden ze hun militaire macht gebruiken om plaatselijke vorsten te steunen in tijden van oorlog. Daardoor zorgden zij ervoor dat iedereen wist dat de VOC machtig was, en dat de heersende vorsten hun goed gezind waren.
Type VOC-schepen,
Schepen waren niet specifiek alleen voor de VOC gemaakt, maar deze schepen hebben wel meegeholpen aan het succes van de VOC. De VOC had 2 groepen schepen, retourschepen en sloepen.
Retourschepen waren de grootste schepen van de VOC. Deze schepen werden gebruik voor oorlogvoering, ontdekken van nieuw land en personenvervoer. Ook werden sommige type schepen gebruikt voor de handel.
Vaak gebruikte scheepstypes bij de VOC waren:
Het Spiegelretourschip – een schip vooral gefocust op de transport. Dit schip was het meest gebruikte scheepstype in de VOC. Het werdt vroeger als ‘schip’ gezien, het was toen geen scheepstype. Dit schip bezit naast zijn grote transportruimte ook bewapening. Hij verschilt niet heel veel van andere oorlogsschepen, alleen werden in dit schip minder kanon ingezet om gewicht te sparen.
Jacht en/of Pinas – Dit schip wordt vaak door de war gehaald met het Spiegelretourschip. Het enige verschil is dat de focus meer op de kanonnen worden gelegd en minder op de bemanning. Het was een puur aanvalsschip.
Fluit – een betrekkelijk smal schip met een vlakke bodem. Dit schip werdt in Nederland bedacht en gemaakt. Namelijk in Hoorn, in het jaar 1595. Dit schip had als specialisme een hoge en zeer stijle zijkanten, dit maakten het voor kapers lastig het schip te kapen.
Een sloep was een puur handelschip, met geen/weinig kanonnen of soldaten. Dit schip zat altijd tussen de aanvalsvloten om zo beschermt te blijven tegen andere schepen. Ook waren deze schepen platter, langer en minder hoog dan aanvalsschepen. Zodat ze meer goederen konden vervoeren en meer ballast konden dragen.
Conclusie:
De VOC schepen had een monopoly, Nederlandse bedrijven werden verboden handel te drijven met Azië. De VOC had zo’n groot succes door zijn scheepsbouw, ontdekkingen en eenmansrecht/monopoly. De Hollanders waren door de jaren heen meesters in de scheepsbouw. Door deze expertise boodt het hun voordelen tegen alle andere handelsondernemingen. De ontdekking van Azië gaf hun enorme handel. En doordat ze een groot voordeel in goud, grondstoffen en legers hadden, konden zij de Aziatische bevolking dwingen met hun in onderhandeling te gaan.
Het einde van de VOC kwam door de Staten-Generaal en de slavenhandel. Dit werdt door de mens op een gegeven moment gezien verkeerd en onmenselijk.
Bronnen: https://www.vocsite.nl/schepen/scheepstypen.html
http://voc-kenniscentrum.nl/vocschepen.html
VOC 